Een filosofisch essay over de ziel
Uitgebreide versie: Utrecht (Uitgeverij IJzer) 2025, 235 pp.
Eerste versie: Nijmegen Valkhof Pers 2009 (Thijmessay)
Hoewel Socrates het als de belangrijkste opdracht in het leven van een mens beschouwde de psuchè te leren kennen, is de ziel tegenwoordig uit het wetenschappelijke en het filosofische discours verdwenen. Daar staat tegenover dat de omgangstaal het woord nog onverminderd koestert. Sterker nog, zij duldt geen equivalenten naast uitdrukkingen als ‘iemand op de ziel trappen’ of ‘met je ziel bloot moeten’. In Niets cadeau. Een filosofisch essay over de ziel breekt Gerard Visser een lans voor de ziel. Hij gaat daarbij uit van de opmerkelijke hypothese dat de ziel in de Europese filosofie is gestorven aan de illusie van haar kenbaarheid. De titel van het essay is ontleend aan het gedicht ‘Niets cadeau’ van Wisława Szymborska, dat de gang van het betoog structureert. Het boek verscheen als Thijmessay in 2009. In deze herdruk is het uitgebreid met vier artikelen.
Niets cadeau werd genomineerd voor de Socrates Wisselbeker. Ger Groot in NRC Handelsblad over Niets cadeau: ‘Het verbluffende essay van filosoof Gerard Visser […], een van de meest originele en diepgravende denkers van Nederland.’
RECENSIES
2025
Nico van der Sijde, “De ondoorgrondelijkheid van de ziel”, op Boekenkrant.com 8 juni 2025
eerdere versie uit 2009
Ger Groot, NRC Handelsblad, 9 april 2009:
`Volstrekt anders is dat in het verbluffende essay van filosoof Gerard Visser, die zich in relatieve onbekendheid aan het ontpoppen is als een van de meest originele en diepgravende denkers van Nederland. Misschien ook een van de lastigste, want de lezer moet zich in dit boek behoorlijk inspannen en wellicht ook de nodige weerstand in zich overwinnen. Het onderwerp ervan is op zijn minst tegendraads en misschien ook een beetje wereldvreemd. Een filosofisch essay over de ziel, luidt de ondertitel. (.) In zijn tegendraadsheid voldoet het essay van Gerard Visser aan beide criteria van de Socrateswisselbeker. Het is op een bijna aanstootgevende manier weerbarstig; titel en onderwerp verzetten zich tegen alles wat wij vanzelfsprekend zijn gaan vinden. En precies daarom is dit boek filosofisch zo opwindend en kan het aan het einde zelfs ontroeren. Het stelt iets aan de orde wat bijna al achter de horizon verdwenen leek, en waarvan je na lezing moet vaststellen dat dat inderdaad een pijnlijk verlies zou hebben betekend.’
G. Brandorff, Bruna:
`Een zeer uitdagende, inspirerende en actuele levensfilosofisch-fenomenologische studie.’